روزنامه قانون در مطلبی با عنوان «آنتن فروشی در تلویزیون» که گزارشی است از درآمدهای میلیاردی صدا و سیما از محل باورهای ساده مردم نوشته: «چای محسن بخرید، هر هفته یک خودروی لوکس ببرید… جشنواره آرزوهای بزرگ، هر هفته ۱۱۰میلیون تومان… قرعه کشی بزرگ چای دبش، هر هفته ۳ دستگاه خودروی پژو پارس…»
این روزها کمتر کسی است که با تبلیغات گسترده محصولات بازرگانی روی آنتن صدا و سیما غریبه مانده باشد. کافی است شبها پای برنامه رسانه ملی بنشینیم تا برای شرکت در قرعه کشی محصولات محسن،آوازه، دبش ، زر ماکارون و … تشویقمان کنند. محصولاتی که اغلب نمیدانیم هر ثانیه تبلیغ در صدا و سیما برای آنها ممکن است تا ۸ میلیون تومان آب خورده باشد. برای ما همین کافی است که به خرید فلان چای معروف فقط برای به دست آوردن کد قرعهکشی و ارسال آن به شماره اعلام شده ترغیب شویم. کسی چه میداند، شاید ما برنده خوش شانس قرعه کشی این هفته باشیم! در این میان اما نکته قابل تامل ، میل بالای صداوسیما به «آنتن فروشی» و کسب درآمدهای میلیاردی از «باورهای ساده مردم» است که این روزها، سخت گرفتار مشکلات اقتصادی هستند و دنبال راهی برای میلیونر شدن…
این روزنامه در ادامه نوشته: «آنچه از سوی صدا و سیما شاهدیم هیچ فرقی با شرط بندی و بخت آزمایی ندارد. تنها به این دلیل که آن را قرعه کشی مینامند مشروع جلوه میکند.»
این را حسین راغفر، اقتصاد دان در گفت و گو با «قانون» میگوید وی با اشاره به اینکه اضطراری که از وضعیت فقر مردم پیش میآید فرصتی است برای گروهی سودجو که از نیاز مردم استفاده کنند، میافزاید: «در نهایت این مردم عادی هستند که از این شرایط لطمه میبینند.»
این اقتصاددان میگوید: « جای تردید است که در یک اقتصاد پر ازمشکل، صدا و سیما این راه را در پیش گرفته و فرهنگ مبتذل مصرف گرایی را رواج میدهد. عوارض مخرب این فرهنگ برای اقتصاد ملی و کشور نادیده گرفتنی نیست. عوارضی چون انحراف از سرمایه گذاری به مصرف، افزایش تقاضا و وابستگی بیشتر به کالاهای بنجل مصرفی خارجی، عطش دستیابی به الگوهای مصرفی و رشد جرم و جرائم در جامعه به خصوص در میان اقشار کم درآمد که مشتاق دستیابی به این الگوها هستند و حاضرند حتی با نقض ارزشها و دور زدن قانون به آن برسند.»
به گفته راغفر مشهود است که اخلاق درجامعه فروریخته و صدا و سیما نقش پررنگی در آن دارد و این نه تنها در تبلیغها که حتی در فیلمهای تلویزیونی هم مشهود است. فرهنگ مصرفگرایی را خود صداو سیما رشد میدهد در حالی که مدعی مخالفت با فرهنگ مصرفگرایی است.
نفس مصرفگرایی برخلاف منافع ملی است و این منحرف کردن منابعی است که در جهت تولید مورد استفاده است و به مصرف اختصاص دارد. این تناقضها مدام در حال شدت گرفتن است. راغفر به «قانون» گفت: خیال پردازی یکی از ویژگیهای انسان است اغلب برای فرار از شرایط نامطوب. این خیال پردازیها زمینه را برای استثمار بیشتر افراد فراهم میکند و آنها را وادار به مصرف کالاهایی میکند که نیازی به آن ندارند. اما یک نکته در این مقوله وجود دارد که کمتر به آن توجه شده و آن این است: افرادی که پولهای بزرگ این تبلیغات را برای کالایی مانند چای میپردازند، چه میزان سود قرار است به دست بیاورند؟ آیا اصولا این پولها بخشی از پول شوییها نیست؟ افرادی نظیر بابک زنجانیها که رسانه حکومتی چشمش را بر آنها بسته و با کمال میل، آنچه از سوی آنها میرسد را نوش جان میکند؟